Koninklijke Burgers’ Zoo heeft succesvol gekweekt met luipaardhaaien. Dat is in Arnhem eenmaal eerder gelukt met deze tropische haaiensoort in 2003. Luipaardhaaien leggen eieren en parthenogenese (ongeslachtelijke voortplanting) is een fenomeen dat vaker voorkomt bij deze haaiensoort. DNA-onderzoek moet uitwijzen of er wel of geen mannetje in het spel is geweest. Het jong is nu de kritieke periode van de eerste twee maanden succesvol doorgekomen.
Roulatie de sleutel tot succes?
In de Ocean van Burgers’ Zoo, het tropisch koraalrifaquarium van acht miljoen liter, leven drie luipaardhaaien. Deze dieren zijn onderdeel van een Europees populatiemanagementprogramma (EEP, European Ex situ Programme). Al jaren leven ze samen, maar ze zijn niet tot voortplanting gekomen. In overleg met de stamboekhouder is besloten om het mannetje regelmatig een periode af te zonderen van de vrouwtjes om te zien of dit de voortplantingsstemming kan stimuleren. Schijnbaar met succes: de dierverzorgers vonden haaieneieren met een dooier.
Maar dan begint het pas
Bij een watertemperatuur van 25 graden zal na 135 tot 176 dagen een jong geboren worden, mits het embryo niet voortijdig afsterft. Om die reden worden de eieren achter de schermen in quarantaine gehouden, ook om te voorkomen dat andere haaiensoorten de eieren opeten. Elke maand is het ei door het Ocean-team geschouwd door een lamp achter het ei te houden en zo de ontwikkeling en de staat van het embryo te monitoren. Het jong is qua vorm een miniatuur van zijn ouders, maar heeft een zwartwit strepenpatroon in zijn eerste levensjaren. In het Engels spreekt met dan ook over ‘zebra shark’.
Wel of geen vader in het spel
Bij luipaardhaaien is bekend dat ze zich soms parthenogenetisch kunnen voortplanten. Een eicel ontwikkelt zich in dat geval zonder zaadcel tot een levensvatbare jonge haai. Hierbij versmelt een eicel met een poollichaampje. Poollichaampjes worden gevormd bij de productie van eicellen, waar door middel van meiose (een proces van celdeling) vier dochtercellen elk de helft van het aantal chromosomen van de oudercel krijgen. Drie van deze vier dochtercellen zijn poollichaampjes en niet levensvatbaar. Een parthenogenetisch jong heeft een veel kleinere kans op overleving. Daarnaast is bekend dat luipaardhaaivrouwtjes sperma tot een jaar lang kunnen opslaan. Zo kan een succesvolle paring een heel jaar bevruchte eieren opleveren. Op termijn kan DNA-onderzoek naar vaderschapsbepaling het antwoord op deze vraag geven.
Succesvolle kweek met haaien en roggen
Koninklijke Burgers’ Zoo loopt samen met enkele collega-publieksaquaria in binnen- en buitenland voorop in de succesvolle kweek met haaien en roggen. Zo is het Arnhemse dierenpark al jarenlang de grootste kweker van gevlekte adelaarsroggen ter wereld en ook succesvol met de kweek van epaulethaaien, bamboehaaien, zwartpuntrifhaaien, blauwgevlekte en grijze pijlstaartroggen en zwartkin-gitaarroggen. Burgers’ Zoo schenkt de gekweekte haaien en roggen aan collega-publieksaquaria verspreid over heel Europa met wie intensief wordt samengewerkt aan diverse kweekprogramma’s.
