In ZOO Antwerpen zorgt een bijzondere vorm van training ervoor dat de verzorgers de bewoners van een volledige volière naar hun kunnen laten luisteren. “In onze Savannevolière vliegen 23 vogelsoorten rond, door onze recalltraining kunnen we hen allemaal individueel (medisch) opvolgen”, legt curator Vogels en coördinator Dierenzorg Jan Dams uit. Door maandenlange trainingen en het opbouwen van expertise bij de verzorgers herkent elke diersoort een specifiek signaal dat hen hun vleugels doet openslaan en bij hun verzorgers doet landen. “Een enorme onderneming met een onmiskenbaar grote impact, op de bezoekers, de onderzoekers, de verzorgers én de dieren. Meer nog: met onze recalltrainingen uit de Savannevolière hebben we wereldwijd invloed op de werking van dierentuinen.”
“Als we de vogels in deze enorme Savannevolière (ook gekend als onze Buffelsavanne) niet zouden trainen, dan zouden we de dieren nooit voldoende kunnen checken. Dit doorloopverblijf telt immers 2.000 m² buitenperk, 1.100 m² buffelverblijf en 530 m² in de vorm van zes verdiepingen aan binnenverblijven. Zonder deze oefeningen zouden we de vogels moeten opdrijven om te vangen, en dat is natuurlijk absoluut niet gemakkelijk én niet wenselijk. Deze recalltraining gebeurt vrijwillig, gemoedelijk, op het tempo van de dieren en verbetert alleen daarom al het dierenwelzijn”, aldus Dams. Bovendien maakt het resultaat van deze trainingen observatie, gezondheidsopvolging, verzorging en bescherming tijdens storm- of winterweer een stuk efficiënter.
Stapsgewijs aangeleerd
Een recalltraining is een werk van lange adem waar veel geduld en expertise bij komt kijken, zo vertelt de curator Vogels. “De eerste stap is steeds de gewenningstraining: we zorgen ervoor dat de dieren wennen aan de aanwezigheid van de verzorgers in hun karakteristieke uniformen. Nadien selecteren we een specifiek signaal per vogelsoort. Dat kan echt alles zijn, denk maar aan een fietsbel, kroonkurken, een fluitsignaal, een sleutelbos … noem maar op. De signalen moeten natuurlijk goed van elkaar te onderscheiden zijn door de vogels en duidelijk hoorbaar zijn. Als derde stap gaan we die geluiden introduceren tijdens hun voedermoment, zo komen ze te weten dat dit speciaal voor hen is”, legt verzorger Jasper uit.
De volgende stap is cruciaal: het principe wordt omgedraaid. “Vanaf dan krijgen ze bij hun signaal het lekkerste stukje uit hun voedingsdieet als beloning. Eerst de kroonkurken, dan de meelwormen of bosbessen bijvoorbeeld. Wees gerust, er is een heel simpele regel: de beloning tijdens de recalltraining is extra. Er wordt nooit eten ingehouden, de dieren zullen door een onvoltooide training geen honger lijden, dan krijgen ze dat stukje eten gewoon bij hun normale voedermoment”, aldus Jasper.
De verzorgers beginnen vaak op een vaste plek, maar tijdens stap vijf gaan ze steeds variëren qua locaties; op een andere plaats in de volière en nadien zelfs binnen. “Zo associëren de dieren de recalltraining niet met een specifieke plek, maar linken ze echt gewoon het geluid aan het feit dat ze komen en een beloning krijgen. Nadien, in de eindfase is het een kwestie van herhalen, herhalen, herhalen tot de recalltraining heel vlot verloopt en alle doelen behaald zijn”, besluit de verzorger.
Wereldwijde impact
Het idee van een medische recalltraining wordt wel vaker toegepast in dierentuinen, zo weet curator Vogels Jan Dams. “Maar in dit soort setting in zo’n grote volière met zoveel dieren in deze mate succesvolle recalltrainingen houden, dat is echt wel uniek. Daarom vinden wij het belangrijk om onze expertise en ervaring te verspreiden. Op ons wetenschapsplatform www.ZOOscience.be laten we tot in het detail zien welke factoren tot succes in onze werking hebben geleid. Wij worden geregeld uitgenodigd op conferenties om over dit onderwerp te communiceren en we publiceren er ook over in vakliteratuur. Wij krijgen in de Savannevolière ook internationale collega’s over de vloer die komen kijken naar wat er zinvol of implementeerbaar is in hun werking”, aldus Dams.
Bezoekers kunnen ook zelf zulke trainingen meemaken tijdens de dagelijks voederpresentatie en verzorgersbabbel om 11.30 uur in de Savannevolière in ZOO Antwerpen.