Keltische traditie

Halloween vindt zijn oorsprong bij de Keltische traditie Samhain (spreek sjoe-in) zo´n 2000 jaar geleden. De Kelten vertoefden in het gebied waar zich nu Ierland, UK en Noord-Frankrijk bevinden.

Met Samhain vierden de Kelten het einde van de oogst en het begin van de winter. Men geloofde dat op 31 oktober de sluier tussen overledenen en de levenden verdween waardoor geesten konden terugkeren. Om zich te beschermen tegen kwade geesten, verkleedden de Kelten zich in dierenhuiden en maskers en staken grote vreugdevuren aan.

De Kelten dachten dat de aanwezigheid van bovenaardse geesten het voor de druïden, oftewel Keltische priesters, gemakkelijker maakte om voorspellingen over de toekomst te doen. Voor een volk dat volledig afhankelijk was van de onvoorspelbare natuur, waren deze profetieën een belangrijke bron van troost tijdens de lange, donkere winter.

Ter herdenking van deze gebeurtenis bouwden druïden enorme heilige vreugdevuren, waar mensen samenkwamen om gewassen en dieren te verbranden als offers aan de Keltische goden. Tijdens de viering droegen de Kelten kostuums, meestal bestaande uit dierenkoppen en -huiden en probeerden ze elkaar de toekomst te voorspellen.
Toen het feest voorbij was, staken ze de vuren in hun haard, die ze eerder die avond hadden gedoofd, opnieuw aan. Het vuur was bedoeld als bescherming tegen de naderende winter.

Christelijke invloeden

In de 8e eeuw stelde paus Gregorius III 1 november in als een dag om alle heiligen te herdenken. Al snel werden een aantal riten uit Samhain overgenomen. De avond ervoor stond bekend als Allerheiligenavond of all Hallows´eve wat later uitmondde in halloween. In de 9e eeuw vierden de Frankische en Engelse christenen Allerheiligen op 1 november terwijl de Ieren dit vierden op 12 april. In de loop van de tijd ontstonden er allerlei christelijke gewoontes. Op Allerzielen gingen christenen in lompen gekleed in dorpen rond en bedelden om zielencake. Dit was een brood met krenten. Voor elk brood baden de christenen voor de dode verwanten van de schenker, om op die manier zijn bevrijding uit de tijdelijke straffen van het vagevuur te versnellen en zodoende zijn opname in de hemel te bespoedigen. De trick-or-treat tocht vindt wellicht daar zijn oorsprong.

Amerikaanse invloeden

In de tweede helft van de 19de eeuw trokken veel Ierse en Schotse immigranten naar de Verenigde Staten. Zo ontstond daar Halloween. In de VS dook in deze tijd de bekende jack-o’-lantern op, een uitgeholde pompoen die op een gezicht lijkt. Wereldwijd is dit wellicht het bekendste symbool van Halloween geworden.

Gedurende een groot deel van de 20ste eeuw was Halloween een kinderfeest. Tijdens deze avond trokken kinderen, verkleed, samen met een volwassen van deur tot deur om de bewoners een beetje schrik aan te jagen. Vaak heeft de bewoner snoep waaruit de kinderen kunnen kiezen in huis. De bewoners van huizen die deelnemen, zijn herkenbaar door zichtbare halloweenversieringen, waaronder vooral uitgeholde pompoenen, waarin een brandende kaars of lamp is geplaatst, die in het donker voor een griezelig effect zorgt. Vanaf de jaren 80 werd dit kinderfeest ook een feest voor volwassenen. Verkleedpartijen en griezel aspect werden steeds belangrijker.

Controverse

In Nederland is er kritiek op Halloween omdat het ontdekt zou zijn om de commercie aan te wakkeren. Nu ja, tussen de zomermaanden en de kerstperiode is het commercieel een saaie bedoening. Door er halloween, en later ook black friday aan toe te voegen, tracht men de verkoop een beetje te stimuleren.

Ook van de kerkgemeenschappen en andere organisaties hoor je kritiek. Dit vooral vanuit de visie dat Halloween een heidens gebruik is en aanzet tot spiritisme. De Bijbel staat het oproepen van geesten niet toe (zie o.a. Jesaja 8:19). Dit “heidense” karakter is een recente ontwikkeling in het van oorsprong christelijke feest.

Pas later kwamen de horror-outfits op in de Verenigde Staten. Hierbij kwam soms door de versieringen de nadruk op spiritisme alsook op de duivel te liggen. Vanwege de afwijzing van Allerheiligen, Allerzielen en het vagevuur door het protestantisme, wordt door protestanten vanouds vaak bezwaar gemaakt tegen elke uiting van Halloween, met name door reformatorische genootschappen. Daar komt nog bij dat 31 oktober voor protestanten een belangrijke gedenkdag is (Hervormingsdag) en gezien wordt als het begin van de reformatie.

Dit laatste buiten beschouwing gelaten, Halloween blijft nog steeds een leuke traditie. Hoewel het tegenwoordig allemaal heftig en bloederig moet zijn, is Halloween van oorsprong het tegenovergestelde. Dit gezegd zijnde, wens ik iedereen alvast een “Happy Halloween!”